Tomaten

Hij: “Ik ben hard voor mezelf. Dat is de enige manier om dingen gedaan te krijgen.” Terwijl ze dit zegt, kijkt hij me doordringend aan. Zijn kin is omhoog, zijn kaken zijn vierkant en in zijn stem zit een harde ondertoon.

Ik: “Oké, hoe ziet dat eruit? Als ik dit niet van jou zou weten en ik zou je op zo’n hard-voor-jezelf-moment filmen, wat zou ik dan zien?”

Hij fronst, haalt zijn schouders op. “Nou gewoon. Ik ga altijd door, ook als ik moe ben. En als ik me dan ergens in vergis, scheld ik mezelf uit. (..) En ik vind dat álles wat ik doe, beter kan.”

Mijn coachee is net begonnen met een traject Embodiment Coaching voor ondernemers. Eén van zijn doelen is om beter om te leren gaan met zijn energie.

Ik leg hem uit: beter om leren gaan met je energie begint bij onderzoeken in welke staat je autonome zenuwstelsel zich op enig moment bevindt. Waar we in onze chillzone vanzelf weet hebben van ons natuurlijke actie- en rustritme én hier naar handelen, wordt dit in een triggerstaat een stuk lastiger. Wanneer we in de fight zitten bijvoorbeeld zijn we vaak hard voor onszelf en ontzeggen we ons de rust die ons systeem nodig heeft.

Na zijn consult mijmer ik nog even na.

Hard zijn voor onszelf, het kan in de kleinste dingen zitten. Het doet me denken aan die keer dat ik een blog schreef en dat niet snel genoeg lukte. In plaats van het even weg te leggen en te laten, zette ik mijn tanden op elkaar en bleef schrijven tot ik tevreden was. Ondanks dat ik voelde dat mijn nek zeer deed en mijn schouders in de kramp gingen van het lange zitten. Of die keer toen ik moe was en mijn to do-lijst nog niet was afgevinkt. Tanden op elkaar en afwerken die lijst, ook al waren er tranen van moeheid. Of zoals laatst, toen ik thuiskwam met mijn boodschappen en ik de tomaten was vergeten. De keuken was te klein en -in plaats van even uit te rusten na een lange dag of mijn avondeten aan te passen- sprong ik scheldend op mezelf op de fiets, terug naar de supermarkt.

Hoe komt dat nu? Waarom is hard zijn voor onszelf vaak makkelijker dan zacht zijn?

Voor het antwoord neem ik je mee naar ons autonome zenuwstelsel.

Het antwoord heeft te maken met zelfcompassie: zacht zijn voor onszelf en doen wat ons systeem nodig heeft vraagt een ontspannen autonoom zenuwstelsel. Dan is onze chillzone online en werkt ‘ie lekker samen met ons dorsale systeem: het oudste deel van ons zenuwstelsel dat zorgt voor ons rust- en herstelritme en precies weet hoe niks-doen werkt. En snapt dat ‘de dingen even laten zoals ze zijn’ vaak een gezonde keuze is.

Wanneer dit dorsaldeel relaxed is (hiervoor moeten we stevig in onze chillzone zitten) kunnen we stil worden, voelen wat ons systeem nodig heeft en hier ook gehoor aan geven. En zijn we oké met wie we zijn en hoe de situatie is. Kortom: dan zijn we zacht voor onszelf.

Wanneer ik perse iets af wil schrijven, dat to do-lijstje af wil werken of ontdek dat ik -vlak voor het koken- mijn tomaten ben vergeten, is mijn autonome zenuwstelsel uit zijn chillzone en in zijn vechtstand geschoten. Mijn autonome zenuwstelsel is dan niet meer zo ontspannen.

Wanneer ik dit niet in de gaten heb en mij hierin vastbijt -één van de kernmerken van onze vechtstand- dan raakt ook mijn oude dorsalsysteem gespannen. Dat deel van mijn zenuwstelsel dat er normaal gesproken voor zorgt dat ik compassie kan voelen voor mijn moe-zijn, uit kan rusten als ik dat nodig heb en tevreden ben met dingen, ook als ze even onaf zijn. Of niet perfect.

Nou is ‘jezelf ergens in vastbijten’ een signaal van een gecombineerde triggerstaat: mijn vechtstaat en mijn bevriesstaat. Dat deel van ons systeem dat van nature relaxed niks kan doen en kalm meebeweegt met wat er is, is nu strak gespannen. Dit noemen we de freeze stand. Wanneer dit gecombineerd wordt met een perse willen fixen of bereiken van iets (denk aan de tomaten) dan gaat deze vastbijtende freeze een loop maken met de fiximpuls van onze fightstaat. Onze frantic freeze is geactiveerd: we blijven schrijven, afvinken en gaan die tomaten alsnog halen.

Burn-out-materiaal.

Frantic freeze: één van de combistaten van ons autonome zenuwstelsel. Wanneer deze online is, kunnen we zacht zijn voor onszelf wel vergeten. Het is fysiologisch gezien onmogelijk. Sterker nog: hard-zijn lijkt voor ons brein dan de enige mogelijkheid.

Nog even terug naar de opmerking van mijn coachee: “Ik ben hard voor mezelf. Dat is de enige manier om dingen gedaan te krijgen.”

Met haar chillzone online kan haar dorsal ontspannen, kan de frantic freeze offline en is er wél keuzevrijheid.