Krimpen, krampen, kronkelen

“Mijn hart kromp in elkaar toen mijn werkgever me een ongeduldige snauw gaf. Ik wilde weg (..) en ik bleef zitten.”

“Ik had het gevoel dat ik dubbelklapte toen mijn collega op het laatste moment zei dat ‘ie zijn vrije dag toch niet met mij wilde ruilen. Ik voelde me zo verraden, ik kon niks meer zeggen.”

“Toen het mijn beurt was om te presenteren ging mijn hart ineens als een razende tekeer. En ik kreeg acuut buikpijn. What the f*… ik doe dit al jaren!”

Drie emotionele triggermomenten. Drie sessies Embodiment Coaching. Drie verschillende cliënten. Alledrie hebben ze één ding gemeen: ze zijn aan het leren om te voelen wat ze voelen.

Ik hoor je denken. “Huh? Leren om te voelen wat ze voelen?!” Ja.

‘Rustig voelen wat we voelen’ kunnen we alleen wanneer ons autonome zenuwstelsel in zijn chillzone zit. Dan is voelen een kalm waarnemen van gedachten, emoties en fysieke sensaties. Zoals bij deze cliënt die al wat langer met Embodiment Coaching werkt:

“Nu ervaar ik verdriet (..) en dat weet ik omdat ik moet slikken, mijn keel samenknijpt en er tranen achter mijn ogen prikken.” Hij geeft deze verdrietgolf de ruimte en laat hem rustig uitgolven. Een paar minuten verder en het is weer kalm van binnen. Zijn chillzone (aka emotionele tolerantiezone) heeft zijn werk gedaan.

Wat maakt nou dat een emotie te heftig wordt voor onze emotionele tolerantiezone?

Voor het antwoord op deze vraag neem ik je mee naar de fysieke taak van emoties: het herstellen van de chemische balans in ons brein en daarmee in ons lijf. De stofjes die in dit proces vrijkomen kunnen ons blij, boos, bang of verdrietig maken. Of iets daartussen in.

En er gebeurt meer. Ook onze weefsels, spieren en organen doen hierin mee. Ons hart kan verkrampen of sneller gaan slaan. Onze maag kan zo in elkaar krimpen dat we het gevoel hebben dat we dubbelklappen. Of we krijgen acuut buikpijn. Ik noem dit de afdeling ‘krimpen, krampen, kronkelen’.

Nu komt het. Deze fysieke effecten van emoties kunnen pijn doen. Fysiek pijn. En niets triggert ons autonome zenuwstelsel sneller dan fysieke pijn. Het schakelt in een nanoseconde door naar een next level triggerstaat.

‘Rustig voelen wat we voelen’ kunnen we op zo’n moment wel vergeten. Sterker nog: het hek is van de dam. Onze chemische balans raakt door zo’n pijnervaring nog meer van slag. En heeft dus een extra dosis emotie nodig om te herstellen. Wat weer een versterkend effect heeft op het krimpen, krampen en kronkelen van onze weefsels, spieren en organen.

Inmiddels zit ons autonome zenuwstelsel ver buiten zijn emotionele tolerantiezone. Het grijpt naar zijn laatste overlevingsmiddel: bevriezen. En alles in diezelfde nanoseconde hè.

Hoe zo’n nanoseconde er in de praktijk uitziet? Neem even het gevoel van schrikken. En dan zoals dat in mijn systeem werkt:

Bij een beetje schrik stokt mijn adem, worden mijn ogen groot en ga ik rechtop zitten. Mijn hand vliegt naar mijn hart en met een lach of een krachtterm verwerkt mijn systeem deze schrikemotie. Alles wordt weer rustig van binnen. Check. Mijn emotionele tolerantiezone is online gebleven.

Wanneer mijn zenuwstelsel erger schrikt, gebeurt er iets anders. Het raakt sterker getriggerd. Mijn emotionele tolerantiezone gaat down en mijn vechtstand komt online. Mijn kaken worden vierkant, mijn stem wordt scherp en mijn handen worden vuisten. Van het ene op het andere moment ben ik pisnijdig.

En schrikken kan nóg erger. Zoals die ene keer dat een leraar uit het niets mijn naam riep in een wiskundeles. Nou ja, uit het niets..

Ik ben zeventien en drukker met kletsen dan met opletten. Omgedraaid in mijn stoel lach ik om een grap van mijn vriendin.

“DÓ-MI-NÍ-QUE!” Op het moment dat de leraar vlak achter mij mijn naam roept, schiet ik overeind en krampt mijn hart van schrik samen. Dit doet zo’n pijn dat mijn bovenlijf in elkaar krimpt. Ik heb het gevoel dat al het bloed uit mijn gezicht naar beneden loopt, mijn lijf in. Mijn keel knijpt dicht en ik kan me niet meer bewegen.

Deze schrikemotie was next-level: mijn krampende hartspier deed zo zeer dat mijn autonome zenuwstelsel in een nanoseconde doorschakelde naar zijn uiterste triggerstaat: bevriezen. Een staat waarin het -met hulp van pijndempende stofjes- de pijn in mijn hart minder voelde. Een kwestie van overleven.

Dit is het moment dat een cliënt zucht “Nou lekker dan. Óf krimpen, krampen en kronkelen, óf vechten óf bevriezen. Geen wonder dat ik liever niet voel.”

Dit brengt ons bij de volgende vraag: wanneer we wél willen leren voelen wat we voelen, zijn we dan aan dit emotionele krimpen, krampen en kronkelen overgeleverd? Met vechten of bevriezen als enige uitweg wanneer het voor ons systeem te heftig wordt?

Goed nieuws: nee.

We kunnen leren om rustig bij de fysieke effecten van onze emoties te blijven, of ze nu pijn doen of niet. Zodat onze emogolven in hun eigen tempo op kunnen komen, uit kunnen golven en hun herstellende ding kunnen doen. Zonder dat ons lijf hoeft te gaan vechten of bevriezen.

Wat we hiervoor nodig hebben? Somatic capacity. En die kunnen we trainen.

Is onze somatic capacity groot genoeg? Dan kunnen we de fysieke effecten van onze emoties rustig blijven voelen. Ook wanneer onze spieren, weefsels en organen gaan krimpen, krampen en kronkelen en -samen met die herstellende balansstofjes- onze emotionele tolerantiezone laten stretchen.

En zullen we adequaat reageren wanneer een werkgever ons een snauw geeft, een collega op het laatste moment zijn vrije dag niet wil ruilen of wanneer het onze beurt is om te presenteren.

Ben jij een ervaren veranderbegeleider en wil jij jouw cliënten leren om hun somatic capacity te vergroten? Dan ben je van harte welkom in de opleiding tot Embodiment Coach. We starten 4 september. In Arnhem.