Fawning: te kort door de bocht

Fawning. Ik zie het begrip steeds vaker voorbij komen in posts over werken met het autonome zenuwstelsel. Posts met verschillende uitleg en een wisselende mate aan nuancering. Tijd om hier eens dieper in te duiken:

Letterlijk betekent fawning ‘kruiperig’, ‘serviel’ en ‘onderdanig’.

‘Kruiperig’, ‘serviel’ en ‘onderdanig’. In mijn ervaring zijn dit onvoldoende neutrale en dus onvoldoende chillzone-veilige woorden. Daarnaast doen deze woorden geen recht aan deze enorm intelligente en krachtige overlevingsstrategie van ons autonome zenuwstelsel.

Dus voordat we verder gaan: laten we deze overlevingsstrategie vanaf nu ‘please & appease’ noemen.

Waarom? Omdat ‘pleasen’ en ‘appeasen’ ongeacht de uitingsvorm de kern is van het bijbehorende triggergedrag.

Please & appease

Wat bedoelen we in het werken met het autonome zenuwstelsel met ‘please & appease’?

‘Please & appease’ is een next level overlevingsstrategie die ons autonome zenuwstelsel inzet om een primaire triggerstaat ‘af te dekken’ met een net-alsof-chillzonelaag. Een net-alsof-chillzonelaag die voor onszelf echt voelt en voor de ander niet van echt te onderscheiden is.

Ooit koos ons autonome zenuwstelsel voor deze slimme afdekstrategie om te overleven. Omdat expressie geven aan de primair ingezette triggerstaat van vechten, vluchten of bevriezen op dat ooit-moment te onveilig was. De stressor (de persoon die in de beleving van ons autonome zenuwstelsel overweldigend onveilig gedrag vertoonde) zou door onze vecht-, vlucht- of bevries-expressie alleen maar nog meer onveilig gedrag gaan vertonen. En dus ontwikkelde ons zenuwstelsel een next level overlevingsstrategie: het ‘afdekken’ van die primaire triggerstaat met een net-alsof-chillzonelaag. Waardoor we ons (in plaats van te vechten, te vluchten of te bevriezen) alsnog met de stressor konden verbinden en hem of haar konden kalmeren. De situatie die dreigde te escaleren, werd weer veilig.

Herkennen

Hoe we deze strategie van ‘please & appease’ in onszelf kunnen herkennen?

In een (mogelijk) overweldigende situatie gaan we onbewust en automatisch sussen, kalmeren of behagen. Of we proberen een potentiële stressor op allerlei andere manieren tevreden te houden, bijvoorbeeld door hem of haar steeds te verzorgen. Of door zijn of haar behoeften altijd vóór te willen zijn en steevast boven die van onszelf te stellen. Of door onszelf continu als peacekeeper en mediator op te werpen. Allemaal slimme manieren van ons autonome zenuwstelsel om ervoor te zorgen dat het gedrag van een (mogelijke) stressor weer veilig wordt.

En nu komt het: om dit te kunnen doen heeft ons zenuwstelsel zijn verbindende chillzone-kwaliteiten nodig. Terwíjl het in die primaire triggerstaat van vechten, vluchten of bevriezen zit. Hoe dan?!

Hier toont zich de intelligentie van ons autonome zenuwstelsel. Op dat ooit-moment besloot het in een nanoseconde de bijbehorende oorspronkelijke triggersignalen te gaan negeren. En niet zomaar negeren hè: acuut, volledig en vol-automatisch next-level negeren. Negeren als in daadwerkelijk niet meer voelen. Alleen zo kan ons autonome zenuwstelsel zichzelf voor de gek houden en die chillzone-kwaliteiten naar boven toveren die nodig zijn voor de ‘please & appease’. Want alleen met onze echte chillzone-kwaliteiten online, kan die net-alsof-chillzonelaag effectief zijn.

Verwarring

Ik hoor je denken. “Wacht eens even. Echt, net alsof… wat is het nou?”

En dit is precies de verwarring die deze overlevingsstrategie oproept. Niet alleen in de ander. In onszelf nog het meest. Deze naar boven getoverde chillzone-kwaliteiten zíjn echt. En worden dus ook als echt door onszelf gevoeld. Met een reden: alleen wanneer we ze écht in ons lijf voelen, zullen we er zelf ook écht in geloven. En dit echt-voelen en echt-geloven was in die ooit overweldigende situatie essentieel. Iedere vorm van faken of namaak zou meteen door de veiligheidsradar van de oorspronkelijke stressor zijn opgepikt. En dan waren die escalerende poppen alsnog aan het dansen gegaan.

Oké, nog even op een rijtje:

De net-alsof-chillzonelaag die ons autonome zenuwstelsel omhoog tovert in de ‘please & appease’ overlevingsstrategie, gebruikt onze echte chillzone-kwaliteiten. Dus voelt het echt. Doet het echt. En voelt het voor het zenuwstelsel van de ander als echt. Het is een bijzonder intelligent copingmechanisme dat ons ooit effectief heeft behoed voor verdere onveiligheid en overweldiging.

Hoge prijs

En… voor dit intelligente copingmechanisme betaalden én betalen we een hoge prijs. Op meerdere vlakken in ons leven, in onszelf en in onze relaties.

Wat deze prijs is?

Als eerste: het geeft die maximale verwarring. Een verwarring die, net onder de veiligheidsradar van ons autonome zenuwstelsel, vage off-signalen geeft. Vage off-signalen die aan de oppervlakte onzichtbaar zijn voor onszelf en voor de ander. En toch af en toe worden gevoeld. Als een hint, een flits, een zweem van ‘hm…’.

En ‘please & appease’ kost ons meer. Hoe vaker ons autonome zenuwstelsel deze strategie toepast, hoe minder we kunnen voelen wat we wérkelijk voelen. Waardoor we steeds minder voelen wie we zijn, wat we willen en wat we nodig hebben.

En dan zijn we er nog niet. Het continu negeren van die oude primaire triggerlaag en het online houden van die extra net-alsof-chillzonelaag daarboven, kost ons autonome zenuwstelsel veel energie. Energie die ons lichaam niet kan inzetten voor onze gezondheid.

En als klap op de vuurpijl kan er ook nog dit gebeuren: die ooit stevig afgedekte primaire triggerlaag breekt er soms zomaar doorheen. We veranderen in een nanoseconde van vriendelijk en behulpzaam in boos en verongelijkt: een moderne versie van Jekyll en Hyde. Om in een volgende nanoseconde en onbewust weer terug te schakelen naar die vriendelijke en behulpzame net-alsof-chillzonelaag. We krijgen twee gezichten.

Niet voor beginners

Je begrijpt: binnen de Cursus Autonoom Leiderschap en de Opleiding tot Embodiment Coach is het onderzoeken van onze persoonlijke please & appease-strategieën werk voor gevorderden.

Werken met ‘please & appease’ (of je dit nu voor jezelf wilt leren of als coach anderen hierin wil helpen) vraagt genuanceerde en embodied kennis over de meerlaagse facetten en fluïde werking van je eigen autonome zenuwstelsel. Het vraagt een stevig ontwikkelde chillzone, een subtiel getrainde sensorische gevoeligheid en een stevige somatic capacity. Om maar even wat kwaliteiten en vaardigheden te noemen😉

Pas dan kunnen we ook deze meerlaagse next-level overlevingsstrategie in al zijn subtiele facetten herkennen, doorvoelen en (helpen) rewiren.

Please & appease. Petje af voor deze überslimme en krachtige overlevingsstrategie van ons autonome zenuwstelsel. En ook al kan het in momenten zo overkomen, hier is niets kruiperigs, serviels of onderdanigs aan.

Het is evolutionaire intelligentie die weet hoe hij moet overleven.