Autonoom Leiderschap (2)

“Het gaat goed met me!” Opgewekt vertelt ze hoe ze sinds het afgelopen cursusjaar kleine en grote stappen heeft gezet in het maken van autonome keuzes. Haar stem klinkt licht en helder. Het scherpe randje wat er eerder doorheen klonk, heeft plaatsgemaakt voor een warm timbre en een levendige melodie. Ademloze snelheid en over elkaar tuimelende woorden hebben ruimte gemaakt voor adem en rust.

Mijn fysieke systeem reageert direct. Mijn adem verdiept, mijn ruggengraat ontspant, een glimlach verschijnt spontaan terwijl ik naar haar relaas luister. Niets is zo direct en persoonlijk als onze stem. Niets zo transparant en kwetsbaar ook. Je stem vertelt alles over de staat waarin je verkeert. Los van je intentie, de woorden die je spreekt of het grapje dat je maakt.

Onze stem is daarmee één van de belangrijkste instrumenten voor verbinding. En onze oren weten dit: de kleinste verandering in stembuiging, frequentie en melodie wordt feilloos opgepikt door de kleine middenoorspieren. Deze signalen worden vervolgens door de radar van ons autonome zenuwstelsel in een nanoseconde gescand op veiligheid, wat weer zorgt voor een onbewust verbinden of terugtrekken.

In de lessen Autonoom Leiderschap experimenteren we hiermee: wat gebeurt er met jouw autonome zenuwstelsel wanneer ik mijn adem versnel, mijn stembanden aanspan en mijn stem zo een scherp randje meegeef? Andersom, wat merk je in jouw fysieke systeem wanneer mijn stem haar warme volle klank terugkrijgt, doordat ik mijn ruggengraat ontspan en mijn adem vertraag?

Het is altijd even schrikken wanneer een cursist ontdekt hoe direct en intens het autonome zenuwstelsel reageert op de kleinste nuancewisseling in een stem. En welke gedachten en emoties dit vervolgens oproept.

Ongeacht wat het brein ervan vindt, wordt bij de minste scherpte, afvlakking of versnelling in een stem het systeem van de luisteraar alert: de adem wordt oppervlakkig, er is een pijnlijke steek in de buik, de hartslag versnelt of de ruggengraat verstrakt.

Andersom gaat het minder snel: is een verdedigingsstaat eenmaal geactiveerd, dan heeft het zenuwstelsel meerdere en langduriger veiligheidssignalen nodig om te kalmeren. Oók van mijn stem. Zaak dus om mijn stem vanaf het begin ‘op veilig’ te houden.

En nu komt het: daar heb ik geen volledige zeggenschap over. Mijn autonome zenuwstelsel is -ook hierin- de baas in huis.

Eerder schreef ik hoe je autonome zenuwstelsel bepaalt of je vanuit een verbindings- of verdedigingsstaat communiceert. Bij signaal ‘onveilig’ trekt het zich terug en werp je, hoe subtiel ook, onbewust een barrière op. Bij een veilig signaal geeft je systeem (non)verbale signalen van welkom en reik je uit.

Hoe beïnvloedt je autonome zenuwstelsel nu precies je stem?

Wanneer je autonome zenuwstelsel kalm is -en jij dus lekker in je vel zit- is het ventral vagal deel van je autonome zenuwstelsel actief. Je autonome zenuwstelsel zit hiermee in zijn chillzone, zijn window of tolerance. Het is gericht op verbinden en communiceren. Anders gezegd: jouw zenuwstelsel staat in de sociale stand. Letterlijk.

Fysiek verbinden de zenuwen van de ventral vagal onze hersenstam en hart met onze keel, strottenhoofd, gezichtsspieren en oren. Precies die fysieke componenten die maken dat wij fijnzinnig kunnen communiceren. Wanneer onze ventral vagal actief is, werken deze componenten optimaal samen: we zenden congruente signalen uit, gericht op verbinding.

Inzoomend op je stem: wanneer je ventral vagal actief is, geeft je zenuwstelsel je keel en stembanden opdracht te ontspannen. Dan klinkt je stem vol, warm en helder. Dan spreek jij met jouw natural voice en zit er een ontspannen, natuurlijke melodie in. Dan klinkt ‘je hart erdoorheen.’ En dat is fysiek ook echt zo!

Het autonome zenuwstelsel van de luisteraar pikt dit (via de middenoorspieren) onbewust op en kalmeert terug naar zijn chillzone. Je stem is hiermee het instrument bij uitstek om een veilige sfeer te creëren en te behouden.

Hoe beïnvloed je nu ín het moment jouw stem met behulp van je autonome zenuwstelsel? Een kleine greep uit de experimenten van de cursus Autonoom Leiderschap:

Terwijl je spreekt, richt eens een deel van je aandacht op het gevoel van je voeten op de grond. Of neem waar tot hoe diep je adem in je lichaam komt.

Wat ook werkt: stop even met spreken, kijk naar buiten of naar iets moois in de ruimte (en zie echt waar je naar kijkt) en neem de tijd om één keer rustig in- en uit te ademen. Of luister -terwijl je spreekt- een paar tellen naar de klank en het timbre van je eigen stem. Voel hoe de trilling ervan voelbaar is in je borstkas.

Het eerste wat je zult opmerken, is dat je spreken vertraagt en rustiger wordt. Je stem wordt voller, warmer en krijgt meer stilte erin. Het tweede wat je waar zal nemen, is dat je lichaam ontspant. Ook jouw eigen autonoom zenuwstelsel reageert op de toegenomen veiligheid die in jouw stem doorklinkt. Wat je stem alleen maar weer verder ten goede komt.

Om het experiment compleet te maken: vraag na afloop van het gesprek eens hoe je gesprekspartner jullie dialoog en jouw stem ervaren heeft. Laat je verrassen!

Zowel in de jaartrajecten Persoonlijk Leiderschap & het Autonome Zenuwstelsel, als in de Coachopleiding ga ik hier uitgebreid op in. Meer weten? Stuur me een berichtje.